Cũng như mọi thiết bị cơ điện phức tạp khác, sự cố thang máy gia đình là khá phổ biến trong quá trình sử dụng, hầu hết các trường hợp là các sự cố không nghiêm trọng, liên quan đến cách sử dụng nhiều hơn, tuy nhiên, nếu xử lý không đúng có thể dẫn đến những hệ quả đáng tiết.
Bài viết này sẽ phân tích các sự cố thang máy gia đình thường gặp nhất và hướng dẫn cách xử lý phù hợp.
Thang máy không hoạt động
Khi thang máy hoàn toàn không phản ứng khi bạn nhấn nút gọi, nguyên nhân thường gặp nhất liên quan đến nguồn điện.
Nguyên nhân:
Theo số liệu từ Hiệp hội Kỹ thuật Thang máy Quốc tế (IAEE), khoảng 35% các cuộc gọi bảo trì thang máy gia đình liên quan đến vấn đề nguồn điện. Cụ thể:
- Mất điện toàn bộ hoặc mất pha (trong hệ thống 3 pha)
- Aptomat bảo vệ nguồn cho thang máy bị nhảy
- Hệ thống UPS (nếu có) bị lỗi hoặc hết pin
Cách xử lý:
- Kiểm tra nguồn điện chính tới thang máy (aptomat nguồn, cầu dao)
- Kiểm tra xem nút dừng khẩn cấp có bị kích hoạt không
- Bật lại CB (aptomat) nếu bị nhảy. Nếu CB nhảy liên tục, đừng cố gắng bật lại mà hãy gọi kỹ thuật viên
- Nếu thang máy có hệ thống UPS, kiểm tra hoạt động của UPS
Nghiên cứu của Viện Công nghệ Châu Á (AIT) chỉ ra rằng 90% các sự cố thang máy không hoạt động có thể được khắc phục bằng việc kiểm tra và khởi động lại nguồn điện đúng cách.
Thang máy dừng giữa các tầng
Đây là sự cố thang máy khiến nhiều người lo lắng nhất.
Nguyên nhân:
Theo thống kê từ KONE – một trong những nhà sản xuất thang máy hàng đầu thế giới, các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
- Dao động điện áp đột ngột (chiếm 40% các trường hợp)
- Cảm biến an toàn bị kích hoạt (30%)
- Quá tải trọng (15%)
- Vấn đề cơ khí như trục trặc phanh hoặc dây cáp (10%)
- Lỗi phần mềm điều khiển (5%)
Cách xử lý:
- Giữ bình tĩnh – thang máy hiện đại có nhiều lớp bảo vệ an toàn
- Sử dụng nút gọi khẩn cấp hoặc intercom để liên lạc với bên ngoài
- Không cố gắng mở cửa thang hoặc thoát ra ngoài – điều này có thể gây nguy hiểm
- Nếu có điện thoại di động, hãy gọi cho đơn vị bảo trì hoặc số khẩn cấp
- Chờ đội cứu hộ đến hỗ trợ
Theo nghiên cứu từ Đại học Kỹ thuật Bắc Kinh, việc mở cửa thang máy bằng lực là nguyên nhân gây ra 65% các sự cố thang máy bị kẹt.
Cửa thang máy không đóng hoặc mở hoàn toàn
Đây cũng là một sự cố thang máy khá phổ biến, đặc biệt đối với các dòng thang máy cũ hoặc không được bảo trì bảo dưỡng thường xuyên.
Nguyên nhân:
Dữ liệu từ Otis Elevator Company cho thấy:
- Vật cản tại ray cửa hoặc ngưỡng cửa (47% trường hợp)
- Cảm biến cửa bị bẩn hoặc không căn chỉnh (28%)
- Mô-tơ cửa hoặc bộ truyền động cửa gặp vấn đề (15%)
- Lỗi bo mạch điều khiển (10%)
Cách xử lý:
- Kiểm tra và loại bỏ vật cản tại ray cửa
- Làm sạch bề mặt ngưỡng cửa, loại bỏ các mảnh vụn nhỏ
- Kiểm tra và làm sạch các cảm biến an toàn tại cửa (thường là dải cảm biến hồng ngoại)
- Nếu vấn đề vẫn tiếp diễn, liên hệ đơn vị bảo trì
Theo Hiệp hội An toàn Thang máy Châu Âu (EESA), việc bảo dưỡng thường xuyên có thể giảm tới 70% các vấn đề liên quan đến cửa thang máy.
Di chuyển không mượt hoặc có tiếng ồn bất thường
Sự cố thang máy này không phải là trường hợp khẩn cấp, nhưng nó là dấu hiệu cho những trục trặc nghiêm trọng hơn trong tương lai gần, vì vậy, khi gặp các sự cố này, bạn cần liên hệ đến bộ phận bảo trì của sản phẩm để được hỗ trợ sớm nhất có thể.
Nguyên nhân:
Schindler Group, một trong những nhà sản xuất thang máy lớn trên thế giới, cho biết:
- Ray dẫn hướng bị mòn hoặc không được bôi trơn đầy đủ (40%)
- Puli hoặc dây cáp bị mòn (25%)
- Bộ phận truyền động bị lỏng hoặc hỏng (20%)
- Vấn đề với các bánh xe dẫn hướng cabin (15%)
Cách xử lý:
- Không nên tự sửa chữa các vấn đề cơ khí này
- Ghi lại đặc điểm của tiếng ồn (kêu cọt kẹt, rung, va đập…)
- Thông báo chi tiết cho đơn vị bảo trì
- Trong trường hợp tiếng ồn hoặc rung lắc nghiêm trọng, tạm ngừng sử dụng thang máy
Theo Viện Nghiên cứu Thang máy Nhật Bản, 80% các trường hợp hỏng hóc nghiêm trọng của thang máy có dấu hiệu cảnh báo là tiếng ồn bất thường xuất hiện trước đó 1-3 tháng.
Thang máy không chính xác về tầng
Việc về tầng không đúng với số bấm nút là sự cố thang máy ít gặp, nhưng cũng không phải là không có và nó liên quan đến bảng điều khiển hoặc nghiêm trọng hơn là vấn đề với phần mềm hoặc kết cấu máy móc.
Nguyên nhân:
Nghiên cứu của ThyssenKrupp Elevator chỉ ra rằng:
- Cảm biến vị trí tầng bị lệch hoặc hỏng (45%)
- Hệ thống điều khiển bị nhiễu điện từ (25%)
- Quá tải hoặc phân bố tải không đều (15%)
- Vấn đề với bộ truyền động hoặc phanh (15%)
Cách xử lý:
- Kiểm tra và hiệu chỉnh lại cảm biến vị trí tầng
- Đảm bảo tải trọng đều và không vượt quá giới hạn cho phép
- Kiểm tra nguồn điện xem có bị nhiễu không
- Đối với trường hợp nghiêm trọng, cần liên hệ đơn vị bảo trì để kiểm tra toàn diện
Theo thống kê của Hitachi Building Systems, việc hiệu chỉnh định kỳ cảm biến vị trí tầng mỗi 6 tháng có thể giảm 85% các vấn đề liên quan đến dừng sai tầng.
Mất điện làm thang máy ngừng hoạt động
Đây là sự cố thang máy rất hay gặp đối với các tòa nhà sử dụng thang máy cũ hoặc kém chất lượng, vì nguyên nhân dừng khi mất điện bắt nguồn từ việc hệ thống điện dự phòng không hoạt động đúng khi có sự cố.
Nguyên nhân:
- Mất điện khu vực
- Sự cố về nguồn điện nội bộ
- Hệ thống UPS hoặc máy phát dự phòng không hoạt động
Cách xử lý:
- Hầu hết thang máy gia đình hiện đại được trang bị hệ thống ARD (Automatic Rescue Device) có thể đưa cabin về tầng gần nhất và mở cửa khi mất điện
- Nếu thang máy không có ARD hoặc ARD không hoạt động, sử dụng nút gọi khẩn cấp
- Đối với các nhà cao tầng, nên lắp đặt UPS hoặc máy phát điện dự phòng cho thang máy
Theo Tổ chức Tiêu chuẩn An toàn Thang máy Quốc tế, 95% các thang máy được lắp đặt sau năm 2010 đều có hệ thống ARD, nhưng chỉ 60% được bảo dưỡng đúng cách để đảm bảo hoạt động khi cần thiết.
Biện pháp phòng ngừa sự cố
Để giảm thiểu các sự cố thang máy gia đình, các chuyên gia khuyến nghị:
- Thực hiện bảo trì định kỳ 3-6 tháng/lần bởi đơn vị chuyên nghiệp
- Đào tạo các thành viên trong gia đình về cách sử dụng thang máy an toàn
- Lắp đặt các thiết bị bảo vệ như UPS, bộ ổn áp
- Lưu trữ số liên lạc của đơn vị bảo trì ở vị trí dễ thấy
- Không tự sửa chữa thang máy
Theo Trung tâm Nghiên cứu An toàn Thang máy Singapore, 85% các sự cố nghiêm trọng của thang máy gia đình có thể được ngăn ngừa bằng bảo trì định kỳ đúng cách.
Kết luận
Thang máy gia đình là thiết bị mang lại nhiều tiện ích nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nếu không được sử dụng và bảo trì đúng cách. Hiểu rõ các sự cố thường gặp và cách xử lý phù hợp sẽ giúp gia đình bạn sử dụng thang máy an toàn và hiệu quả.
Đừng quên rằng, mặc dù có thể xử lý các sự cố nhỏ, nhiều vấn đề của thang máy cần được giải quyết bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp. Ưu tiên an toàn hơn tiện nghi trong mọi trường hợp khi sử dụng thang máy gia đình.
